Kolagen na stawy – czy rzeczywiście działa?

Kolagen to białko, które naturalnie występuje w organizmie człowieka, zwłaszcza w tkance łącznej, mięśniach, kościach i skórze. Ludzkie ciało potrafi samo go wytworzyć , ale wraz z upływem lat produkcja kolagenu spowalnia, zmienia się też jego budowa. Stąd też pomysł, że dostarczenie go z zewnątrz może polepszyć niedomagania stawów i zredukować ich bolesność. Sprawdzamy, czy dotychczasowa wiedza potwierdza tę koncepcję.

Stawy łączą kości i umożliwiają ruch (chodzenie, bieganie, obracanie). Składają się z chrząstki, ścięgien, więzadeł i mazi stawowej. Każdy z tych elementów odgrywa ważną rolę w prawidłowym działaniu stawów. Płyn maziowy smaruje staw, a chrząstka działa jak poduszka chroniąca kości przed urazami i tarciem. Od ścięgien i więzadeł stawów zależy ich elastyczność. Poruszając się, wywieramy ciągły nacisk na zaangażowane w ruch stawy, a wraz z upływem lat nacisk ten powoduje zużycie chrząstki, co może wywoływać ból i dyskomfort.

Skąd te zwyrodnienia stawów?

Zwyrodnienia są najczęstszą przyczyną niepełnosprawności pośród ludzi powyżej 50. roku życia na całym świecie. Taka sytuacja wynika ze starzenia się społeczeństwa, ale też z niezdrowego stylu życia. Nasza dieta – pełna przetworzonych produktów – sprzyja odwapnieniu kości i szybszemu zużyciu chrząstki stawowej. Z kolei niewystarczająca ilość ruchu powoduje, że staw nie może być dobrze odżywiony i „naoliwiony” mazią stawową, przez co jego praca przestaje być płynna i bezbolesna. Problemem jest też coraz częstsza nadwaga (na chorobę zwyrodnieniową stawów chorują dwie na trzy osoby otyłe). Nadmiar kilogramów dodatkowo obciąża bowiem stawy, co sprzyja szybszemu pojawieniu się dolegliwości.

Bez kolagenu staw nie działa

Wymienione czynniki powodują m.in., że kolagen będący kluczowym białkiem chrząstki stawowej, zmienia swoją budowę. Jego włókna stają się cieńsze, a ich utkanie zaburzone i rozluźnione. Na skutek tego procesu następuje degeneracja stawu i w konsekwencji pojawiają się objawy, takie jak ból, sztywność oraz ograniczenie ruchomości. Czy jednak dostarczony z zewnątrz kolagen w postaci tabletek jest w stanie zastąpić zniszczone białko w chrząstce stawowej i dzięki temu przywrócić sprawność oraz komfort?

Co na temat kolagenu mówią badania?

Badań na temat kolagenu w kontekście poprawy funkcjonowania stawów jest niewiele, a wyniki – jak to często się zdarza – nie są jednoznaczne. Nie potrzeba jednak prac naukowych, by wiedzieć, że kolagen podany doustnie musi przejść przez cały układ pokarmowy, podobnie jak wszystkie inne spożyte produkty i substancje. Dlatego nie ma co liczyć, że w niezmienionej ilości i formie dotrze do stawów i uzupełni niedobory. Na pewno nie wymieni zniszczonych włókien na nowe.
Część przeprowadzonych badań wskazuje jednak, że kolagen dostarczony z zewnątrz w formie tabletki czy kapsułki ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie stawów. U sportowców, którzy przyjmowali suplementy z hydrolizatem kolagenu przez 24 tygodnie, zmniejszył się ból stawów wywołany forsownymi treningami. Badacze wyciągnęli ostrożny wniosek, że taka suplementacja utrzymuje stawy w dobrej kondycji i może zmniejszać ryzyko ich uszkodzenia u osób, których stawy są bardziej obciążone. Inne badanie wykazało, że pacjenci z chorobą zwyrodnieniową stawów po 90 dniach kuracji, podczas której przyjmowali kolagenowe suplementy, lepiej oceniali kondycję stawów: ból i sztywność stały się mniejsze, a ruchomość większa. Przypuszcza się, że dostarczany z zewnątrz kolagen przyczynia się do pobudzenia produkcji tego białka przez organizm.

Kolagen w suplemencie to dodatek

By utrzymać zdrowie stawów, lub poprawić ich zaburzone funkcjonowanie, nie wystarczy suplementować preparat zawierający kolagen. Na kondycję stawów w dużej mierze wpływ ma odpowiedni styl życia. Przede wszystkim trzeba zadbać o aktywność fizyczną. Ruch przeciwdziała nadwadze i otyłości, a nadmiar kilogramów to podstawowy czynnik, powodujący nadmierne obciążenie stawów, ich bolesność i szybszą degenerację. Poza tym aktywność fizyczna wspomaga lepsze odżywienie stawów, a więc i odnowienie chrząstki. Zwiększa także produkcję mazi stawowej, która smaruje staw i sprawia, że jego praca jest płynna i bezbolesna. W przypadku dolegliwości stawów, dobrze dobrany rodzaj i intensywność ruchu poprawia ich funkcjonalność i zlikwiduje ból.

Dieta dla zdrowych stawów

Powinna ona zawierać jak najwięcej składników odżywczych, a jak najmniej pustych kalorii. Dlatego należy ograniczyć spożywanie produktów przetworzonych, pełnych węglowodanów prostych (cukru) i tłuszczów trans. Warto wiedzieć, że kolagen można dostarczyć też w posiłkach, odpowiednio układając jadłospis. Zawierają go wywary mięsne lub rybne, podroby, salceson czy golonka, a także wszystkie galaretki z żelatyną. Zamiast gotowych suplementów można też pić roztwór wody i żelatyny spożywczej. Do wytworzenia kolagenu w organizmie potrzebna jest witamina C. Dlatego nie należy skupiać się tylko na bezpośrednich źródłach tego białka, ale warto wzbogacić swój jadłospis w owoce i warzywa. Jeśli ból stawów dokucza osobom regularnie ćwiczącym, dobrze jest skonsultować się z lekarzem sportowym lub fizjoterapeutą. Zdarza się bowiem, że dolegliwości stawów związane są z mięśniami – z ich nadmiernym napięciem, osłabieniem lub nierówną pracą podczas aktywności fizycznej. Wtedy sytuację poprawi kilka zabiegów fizjoterapii lub masaży.