Zioła i przyprawy, które pomogą po świątecznym przejedzeniu

Przy stole było miło, ale u niejednego z nas po świątecznym przejedzeniu pojawiły się objawy niestrawności. Ból brzucha, wzdęcia i gazy. Jak złagodzić te dolegliwości i jednocześnie wspomóc trawienie? Pomóc mogą zioła i przyprawy, które każdy z nas ma w kuchni.

Po dniach spędzonych za suto zastawionym stołem może się zdarzyć, że nasz żołądek nie nadąży z trawieniem kolejnych porcji jedzenia. Nadmiernie obciążona trzustka nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości enzymów trawiennych. Niestrawione resztki pokarmowe zalegają więc w jelicie cienkim, fermentują, stwarzają idealne warunki do rozwoju szkodliwej flory bakteryjnej. To dlatego pojawiają się m.in. skurczowe bóle brzucha, wzdęcia, gazy. Z kolei jeśli żołądek – w odpowiedzi na ogromną ilość trafiającego do niego pokarmu – produkuje zbyt dużo kwasu żołądkowego, który podrażnia ściany przewodu pokarmowego, zaczyna dokuczać nam zgaga. Dodatkowo po dużych ilościach tłustego, słodkiego jedzenia mogą nas dopaść mdłości.

Jakie zioła pomogą na poświąteczną niestrawność?

Mięta

Medycyna ludowa bez mięty nie istnieje, ale i współczesna farmacja chętnie wykorzystuje ją jako składnik leków. Surowcem terapeutycznym są liście, a najważniejszym ich składnikiem jest olejek eteryczny, w którym dominuje mentol i jego pochodne (poza tym znajdują się w nim garbniki oraz flawonoidy. Mięta ma działanie żółciopędne i żółciotwórcze. Poza tym ułatwia uwalnianie gazów, działa rozkurczowo na ściany jelit (dlatego minimalizuje ból brzucha) oraz pobudza trawienie. Dlatego jest stosowana we wszelkiego rodzaju niestrawnościach, ale też we wzdęciach czy bólach brzucha wynikających ze skurczu jelit. Ma także (nieznaczne) działanie przeciwwymiotne.

Czy są sytuacje, w których mięty nie powinniśmy stosować po przejedzeniu?

Tak, na przykład jeśli mamy stan zapalny żołądka (np. owrzodzenie tego narządu) czy cierpimy na chorobę refluksową, ponieważ zawarte w mięcie garbniki mogą dodatkowo podrażnić ściany żołądka. Także w przypadku kobiet w ciąży oraz dzieci powyżej 5. roku życia należy miętę stosować ostrożnie, a najlepiej wcześniej skonsultować z lekarzem (w przypadku kobiet w ciąży chodzi o jej mocne działanie rozkurczowe). Liście mięty najczęściej stosuje się w postaci naparów, można z nich również sporządzać wyciągi alkoholowe (kropelki żołądkowe). Do samodzielnego przygotowania naparu należy użyć 1 łyżkę stołową liści mięty, zalewając je szklanką wrzącej wody, i zostawiając pod przykryciem przez ok. 10–15 min.

Kminek

Terapeutycznie wykorzystuje się owoce kminku. Zawierają one olejek eteryczny (o specyficznym smaku), w skład którego wchodzą takie związki jak: karwon, limonen, alkohol terpenowy karweol i dihydrokarwon. Ponadto w owocach kminku znajdują się flawonoidy, leukoantocyjany, poliacetyleny, cukry, białka i kwas kawowy. Właściwości kminku znano od starożytności, wykorzystując go m.in. jako przyprawę do ciężkich, tłustych potraw mięsnych bądź warzyw powodujących wzdęcia (groch, fasola, kapusta), często też do pieczywa. Od dawna stosowano go także do wyrobu aromatyzowanych napojów alkoholowych i likierów. Kminek działa przede wszystkim rozkurczowo i wiatropędnie. Ułatwia więc wydalanie gazów, które gromadzą się podczas trawienia i łagodzi skurcze żołądka, jelit czy dróg żółciowych. Wspomaga także trawienie.
Owoc kminku jest bezpieczny w stosowaniu, może być polecany również kobietom w ciąży i małym dzieciom. Z owoców kminku można przygotować napar (zalewając łyżkę zmielonych owoców kminku szklanką wrzącej wody, i pozostawiając pod przykryciem na ok. 10–15 min. Można też wspomóc się kieliszkiem kminkówki.

Melisa

W średniowieczu używano jej do łagodzenia bolesnych miesiączek, bólu zębów, wykwitów skórnych, lumbago. Współczesne badania naukowe potwierdzają, że melisa łagodzi bóle menstruacyjne, objawy PMS oraz właśnie dolegliwości układu pokarmowego – wzdęcia, niestrawność, zaparcia. Liście melisy – bo to one są pomocnym dla nas surowcem – zawierają kwas rozmarynowy, który wykazuje potwierdzone badaniami klinicznymi działanie wirusobójcze wobec wirusa opryszczki Herpes simplex. Nas jednak interesuje drugi składnik, olejek eteryczny o delikatnie cytrynowym zapachu, dzięki któremu melisa ma właściwości rozkurczowe. Napar z melisy sprawdzi się więc przy bólach żołądka i jelit wywołanych przejedzeniem (ale też stresem).

Rumianek

Leczniczo wykorzystuje się kwiaty rumianku. A te są bogate w kilka grup związków czynnych: składniki olejku eterycznego (chamazulen, α- i β-bisabolol), flawonoidy, poliacetyleny, kumaryny, śluzy oraz garbniki. Ma działanie zarówno przeciwzapalne, jak i przeciwskurczowe, rozluźnia więc mięśnie gładkie, które wyściełają żołądek i jelita. W związku z tym zioło wykorzystywane jest do łagodzenia przewlekłych nudności, zgagi i wzdęć. Kwiaty rumianku najczęściej stosuje się w formie naparów.

Kurkuma

Kurkuma charakteryzuje się mocno żółta barwą, którą zawdzięcza barwnikowi – kurkuminie. Doprawiane nią potrawy zyskają nieco pikantny i wyczuwalnie gorzki smak, jej aromat przypomina imbir. Kurkuma ma właściwości przeciwzapalne, poprawia funkcje poznawcze mózgu, reguluje poziom cukru we krwi oraz czynność nerek, ale zmniejsza także objawy niektórych chorób przewodu pokarmowego. Wpływa na zmniejszone wytwarzanie cytokin prozapalnych.

Co oprócz ziół pomoże nam na przejedzenie?

Ruch

Po obfitym posiłku spacer zadziała zbawiennie. Kiedy chodzimy, przestajemy uciskać żołądek, więc mija uczucie przepełnienia. A ponieważ ruch poprawia krążenie, usprawnia je także w obrębie układu pokarmowego. W czasie spaceru wzmaga się także perystaltyka jelit, co ułatwia wypróżnienie.

Herbaty ziołowe

Herbatka z ziela ogórecznika zawiera śluzy, saponiny, garbniki, flawonoidy, sole mineralne i dobrze działa na poprawę przemiany materii. Z kolei herbatka z korzenia mniszka ma w składzie związki gorzkie, trójterpeny, fitosterole, żywice, gumy roślinne, inulinę, kwasy organiczne oraz garbniki i jest stosowana jako środek żółciotwórczy i żółciopędny. Herbatka z ziela krwawnika pomoże przy zaburzeniach żołądkowo-jelitowych objawiających się wzdęciami, kurczami jelit, niestrawnością.

Napój z octu jabłkowego

To sposób na uniknięcie nieprzyjemnych objawów po ucztach. Łyżkę winnego octu jabłkowego zalewamy szklanka ciepłej wody i dodajemy odrobinę miodu. Mikstura ułatwia trawienie i poprawia przemianę materii.

Przekąska z cykorii i grejpfruta

Cykoria po­bu­dza wą­tro­bę do pro­duk­cji żółci, a żo­łą­dek do wy­twa­rza­nia soku. Z kolei grejpfrut przy­spie­sza trawienie tłusz­czu. Za­wie­ra na­ry­gi­nę, która ma ła­god­ne właści­wo­ści prze­czysz­cza­ją­ce i nasila perystaltykę jelit.