10 najlepszych książek o seksie i dojrzewaniu dla dzieci

Edukacja seksualna dzieci budzi ogromne emocje i kontrowersje. Kiedy, jak i gdzie ją zacząć? To decyzja, która należy do rodziców, a pomóc w tym mogą im książki przeznaczone dla najmłodszych.

Światowa Organizacja Zdrowia zaleca rozpoczynanie edukacji seksualnej przed czwartym rokiem życia. Gdy spokojnie przeczytamy standardy WHO okaże się jednak, że nie taki wilk straszny jak go malują i opisują. Rozpoczęcie edukacji to przecież nie jest pierwszy krok do seksu. W sposób naturalny, od urodzenia, interesujemy się swoim ciałem. To składa się nie tylko z rączek, nóżek i noska, ale i piersi oraz narządów płciowych. W podróż po tej mapie ciała, emocji warto zabrać dobry, mądry i fachowy przewodnik. Przedstawiamy więc wybór 10 książek dla dzieci, które pozwalają rodzicom w sposób kontrolowany przekazać słowa i pojęcia, które czasem trudno przechodzą nam przez gardło. Są to książki napisane żywym językiem: czasem zabawne, czasem poważne.

“Skąd się biorą dzieci?” Marcin Brykczyński, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, 2004 r.

„Z taty rój nasionek rączych
Mknie z jajeczkiem się połączyć,
Które w mamie czeka skrycie,
Żeby zacząć nowe życie”.

To fragment poetyckiego wprowadzenia w świat seksu, choć nie jest on tutaj tak nazywany. Dla jednych to błąd i zbyt „miękkie” edukowanie najmłodszych. Dla innych taka właśnie delikatna metafora, subtelna aluzja jest najlepszym początkiem do rozmowy o tym skąd biorą się dzieci i dlaczego ludzie się kochają. Wydawnictwo „Nasza Księgarnia” wzbogaciła ten wierszyk Marcina Brykczyńskiego o piękne ilustracje Iwony Całej. Publikacja jest pięknie wydana i powściągliwie tłumaczy tajemnice życia seksualnego. Trzeba być jednak świadomym, że książeczka bardziej pobudza do zadawania pytań niż na nie odpowiada.

“Horror! czyli Skąd się biorą dzieci” Grzegorz Kasdepke, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, 2014 r.

Gdy Wasz kilkulatek zapyta: mamo/tato skąd się biorą dzieci, to zamiast wymyślać historię o motylkach, bocianach, kapuście czy zbywać pociechę starym „kiedyś się dowiesz”, warto sięgnąć po książkę niezastąpionego Grzegorza Kasdepke. Jego pióro od lat wzbudza uśmiech u dzieci i zachwyt dorosłych. Auror tłumaczy świat w sposób zabawny i czasem dosadny. Aby dziecko mogło bardziej utożsamić się z treścią w tajniki prokreacji wprowadza je przedszkolak Bodzio, co przy okazji sugeruje, że jest to pozycja dla tych najmłodszych dzieci. Autor stworzył także pozycje poruszające inne kwestie związane z tożsamością płciową oraz miłością. Polecamy więc „Tylko bez całowania! czyli jak sobie radzić z niektórymi emocjami”, oraz „Kocha, lubi, szanuje, czyli jeszcze o uczuciach”.

“Odpowiedz mi! Dzieci pytają o intymne sprawy” Katharina von der Gathen. Wydawnictwo Dwie Siostry, 2018 r.

99 autentycznych dziecięcych pytań o intymne sprawy, 99 przystępnych i wyważonych odpowiedzi – i 99… naprawdę śmiesznych ilustracji – reklamuje książeczkę wydawnictwo Dwie Siostry. I to chyba najkrótsze podsumowanie tego, czym ona jest. Niemiecka edukatorka seksualna Katharina von der Gathen postanowiła zebrać w jednym miejscu masę pytań, które mogą stawiać dzieci, choć część zadają sobie przecież także dorośli. Co z tego wyszło? Burza! Książka wzbudziła sporo kontrowersji, bo jest dosyć bezpruderyjna jak na polskie warunki. Nie dotyczy ona tylko seksu, ale i całej części związanej z naszą biologią, emocjami. Autorka nie kryje tu swojego stosunku do… stosunku. Ma on być źródłem przyjemności, polegać na wzajemnym szacunku i zrozumieniu potrzeb. Nie dajcie się jednak zastraszyć krytycznym komentarzom i oceńcie sami. Czyż nie jest ciekawa odpowiedź na pytanie: „Czy dziecko w brzuchu może puszczać bąki?”

“Skąd się biorą dzieci?” Diano Pierluigi, Wydawnictwo eSPe, 2010 r.

Książka reklamowana jest jako komiks, choć tak naprawdę nim nie jest. Autor to włoski rysownik, więc ilustracji jest dużo, ale stanowczo za mało, by mówić o prawdziwym komiksie. Czym więc jest? To raczej konserwatywna opowieść o tym, co w naszym ciele służy do rozmnażania, dlaczego rodzice się kochają i skąd się biorą hormony. Diano Pierluigi nie ukrywa, że stoi na straży wartości katolickich, a w swoich ocenach różnych zachowań seksualnych jest mocno stronniczy i mało tolerancyjny. Całość jest przyjemna do czytania, ale mało zrozumiała. Włoch raz brnie w rozbudowane metafory przedstawiając kobietę jako wyspę, na której czytelnikowi łatwo się zgubić, raz potępia homoseksualizm. Seks – tylko po ślubie. Masturbacja i antykoncepcja – sprzeczne z naukami Kościoła.

“Maja dorasta. Niezbędnik dorastającej dziewczynki” oraz “Kacper dorasta. Niezbędnik dorastającego chłopca”, Mònica Peitx. Wydawnictwo Debit, 2018 r.

Mònica Peitx jest endokrynologiem, diabetologiem i specjalistka w dziedzinie pediatrii oraz autorką wielu artykułów na temat rozwoju dziecka. Aby swoją ogromną wiedzę przekazać w sposób nieskomplikowany i zrozumiały również dla dzieci stworzyła dwie postaci Maja i Kacpra, które odkrywają własne ciała, emocje. Każda książek pokazuje świat dojrzewania z innej perspektywy. Raz dziewczynki, raz chłopca. Są do siebie podobne, ale przeznaczone dla różnych płci. To ciekawe podejście, bo pozwala na lepsze utożsamienie się z postacią. Autorka w sposób delikatny, mądry i rzetelny pisze o rzeczach trudnych i ważnych. Odpowiada na pytania dzieci, które mają prawo być oszołomione tym, jak szybko zmienia się ich ciało i psychika. Jednocześnie przekonuje, że te przeobrażenia są wspaniałe, nieuchronne, potrzebne i warto je zrozumieć, żeby polubić. Naprawdę warto kupić ten niezbędnik swojemu dziecku.

“Pytania o miłość: 5-8 lat” oraz “Pytania o miłość: 8-11 lat”, Virginie Dumont, Serge Montagnat, Wydawnictwo Bellona, 1999 r.

Seria książek popularnonaukowych dla dzieci opracowana przez Virginie Dumont i Serge Montagnat to solidna porcja edukacji. Dwie książki wzajemnie się uzupełniają i pozycja dla starszych jest tak naprawdę rozbudowaną wersją “Pytań o miłości dla 5-8-latków”. W odróżnieniu od większości książek dla dzieci w polskich księgarniach te są bardziej podręcznikiem, który prowadzi młodego człowieka przez świat uczuć, pozwala poznać swoje ciało i procesy, które nim kierują. Raczej zachowawcza, co nie znaczy, że nudna. Seks jest tu pokazany jako część życia człowieka, która wiąże się z jego potrzebami, ale autorzy stają bardziej na straży obyczajowości. Nie znajdziemy tu więc słowa “masturbacja”, bo jest ona opisana w nieco zawoalowany sposób. W pozycji dla starszych dzieci wprost pisze się jednak o miesiączka, polucjach, niepłodności, AIDS, przemocy seksualnej, pedofilii, kazirodztwie itd. Sporo w niej także przestróg.

“Wielka księga siusiaków” oraz “Wielka księga cipek” Dan Höjer i Gunilla Kvarnström, Wydawnictwo Czarna Owca, 2009 r.

To raczej propozycja dla nieco starszych dzieci napisana przez Szwedów. W tym miejscu opisujemy dwie książki, gdyż są bardzo podobne, choć zupełnie inne, a łączą je autorzy i cel: wytłumaczyć dzieciom jak funkcjonują ich narządy płciowe językiem, który nie tylko zrozumieją, ale i znają z szeptów na szkolnym korytarzu. Jest więc odważna, bezpruderyjna, ale i mądra i uczciwa. Autorzy nie ukrywają przed młodymi ludźmi anatomicznych szczegółów, o których piszą szczerze lecz z wyczuciem. Ilustracje także są dosyć dosłowne, pomimo tego trudno je nazwać obscenicznymi. Nie jest to podręcznik do biologii, raczej zbiór ciekawych historii na temat intymnych części ciała człowieka. Czasem rubasznych. Nie miejmy jednak złudzeń: nasze dzieci taki język znają, takim język rozumieją. Jeśli sami nie potrafimy wyjaśnić młodemu człowiekowi czym jest pochwa, jądra, masturbacja, dajmy im książkę, która ich zaciekawi i bezpiecznie przeprowadzi przez trudne tematy.