Obrzęk nóg, czyli dlaczego puchną nam nogi?

Obrzęk to inaczej opuchlizna. Nie jest chorobą samą w sobie, lecz objawem tego, że w tkankach gromadzą się płyny. Powód obrzęków nóg może być banalny, ale może być też groźny. Zobaczmy, jakie mogą być przyczyny obrzęku nóg u kobiet 30-, 40- i 60-letnich.

Obrzęk powstaje wtedy, gdy woda z niewielkich naczyń krwionośnych przecieka do okolicznych tkanek. Może się to zdarzyć na skutek ich uszkodzenia, zwiększenia ciśnienia krwi w ich obrębie lub zbyt małej ilości specjalnych białek (albumin). Skutek jest ten sam: im więcej płynów wydostaje się z naczyń, tym więcej sodu i wody nerki starają się zatrzymać w organizmie. W naczyniach krąży więc więcej płynów, co z kolei sprawia, że „przeciekają” one jeszcze bardziej. Obrzęk może dotyczyć każdego narządu, ale typowo kobiecym problemem jest opuchlizna nóg.

Obrzęki nóg u kobiet 30+

Jakie są najczęstsze przyczyny opuchnięcia nóg po trzydziestce? W tym wieku opuchlizna nóg najczęściej jest wynikiem urazu (np. silnego uderzenia, skręcenia, zwichnięcia) bądź zapalenia torebki stawu albo pochewek ścięgien w wyniku przeciążenia mięśni w czasie uprawiania sportu. Inną możliwą przyczyną gromadzenia wody w organizmach młodych kobiet jest ciąża. To wtedy – w wyniku działania hormonów – następuje zatrzymywanie wody w organizmie po to, by zabezpieczyć jej zapas na wypadek utraty płynów ustrojowych podczas porodu. Poza tym powiększająca się macica uciska żyłę główną, odprowadzającą krew z kończyn dolnych do serca, więc ta zamiast powrócić do serca, pozostaje w nogach, mogąc tworzyć tzw. obrzęki zastoinowe.

Poznaj przyczynę

Jeśli obrzęk nogi nastąpił w wyniku urazu bądź przeciążenia, może pojawić się ból oraz zmniejszenie zakresu ruchów w stawie. Prawdopodobnie zauważymy też zasinienie i zmianę kształtu stawu. Jeżeli nastąpiło uszkodzenie łąkotki, będziemy mieć poczucie, że staw nam „ucieka”. Ponieważ bez odpowiednich badań (rtg, usg) nie da się zdiagnozować, jak poważny jest uraz, dlatego jeśli noga spuchła i boli, i oba objawy nie mijają po dwóch dniach samoleczenia, trzeba iść do ortopedy.

Zasada PRICE – postępowanie po urazach

Najczęściej w przypadku opuchnięć w wyniku urazu wystarczają domowe środki pomocy, które streszczają się w słowie PRICE (od pierwszych liter angielskich słów):
P jak protection – ochrona,
R jak rest – odpoczynek,
I jak ice, czyli (okłady) z lodu,
C jak compression, czyli ucisk
E jak elevation – uniesienie (nogi).

Ochrona to unieruchomienie stawu, odpoczynek to unikanie chodzenia czy obciążania chorej nogi okład z lodu przykładamy na 15–20 minut i powtarzamy tę czynność co 2–3 godziny przez dwa dni po urazie. Pamiętajmy, aby nie przykładać lodu bezpośrednio na skórę, przykryjmy najpierw miejsce urazu np. ręcznikiem. Jeśli chodzi o ucisk to do obwiązania chorego stawu używamy bandaża elastycznego, a uniesienie kontuzjowanej kończyny, zawsze powinno być powyżej poziomu serca. W złagodzeniu bólu pomagają dostępne bez recepty środki przeciwbólowe i przeciwzapalne (tabletki, maści, żele).

Rady na obrzęki w ciąży

W zmniejszeniu ciążowych obrzęków nóg pomoże odpoczynek i właściwa dieta. Nie powinnyśmy przebywać długo w jednej pozycji (czy to stojącej, czy siedzącej), ale wypoczywać z nogami położonymi powyżej serca, a także unikać przegrzewania się. Aby podczas snu nie uciskać żyły głównej, warto spać na lewym boku z poduszką włożoną między kolana. Trzeba też pić odpowiednie ilości niskosodowej wody niegazowanej (ok. 2 litrów dziennie) oraz unikać soli, która zatrzymuje wodę w organizmie.

Obrzęki nóg u kobiet 40+

Jakie są najczęstsze przyczyny opuchnięcia nóg po czterdziestce? W tym okresie życia podstawową przyczyną obrzęków nóg jest spowolnione krążenie, które z kolei jest spowodowane rzadkim uruchamianiem tzw. pompy mięśniowo-zastawkowej, dzięki której krew może być przepompowywana z serca do nóg i na odwrót. Kiedy stoimy lub siedzimy, krew w nogach musi pokonać siłę grawitacji, by wrócić żyłami do serca. Aby jej się to udało, potrzebna jest siła mięśni łydki, a z kolei, by krew nie wracała szybko do łydek i stóp, potrzebne są sprawne zastawki żylne, które pozwalają na ruch krwi tylko w jedną stronę – do serca. Ponieważ przy niewydolności żylnej ten mechanizm przestaje sprawnie działać, płyny zalegają w kończynach, a kostki i łydki puchną. Gdy zauważymy wieczorne obrzęki nóg, koniecznie trzeba odwiedzić lekarza (internistę lub od razu specjalistę chorób naczyń). Potwierdzi on, czy rzeczywiście mamy do czynienia z niewydolnością żył oraz sprawdzi, czy wewnątrz żył nie ma zakrzepów. Taki zakrzep, który oderwie się od ściany żyły i dostanie do płuc może być przyczyną (śmiertelnego) zatoru płucnego. Pamiętajmy też, że pomiędzy 45. a 55. rokiem życia kobiety przechodzą burzliwy okres zmian hormonalnych. W tym czasie mogą pojawić się obrzęki (między innymi) nóg związane z zatrzymywaniem wody w organizmie w wyniku zmian w działaniu hormonów.

Jak sobie poradzić z obrzękami nóg u kobiet 40+

• Najlepszą profilaktyką obrzęków nóg wynikających z niewydolności żylnej jest częstsze włączanie tej pompy, czyli po prostu ruch. Jeżeli mamy pracę stojącą/siedzącą, róbmy przerwy na krótką aktywność ruchową: stawajmy na palcach, unośmy nogi. Po pracy koniecznością jest co najmniej półgodzinny spacer czy wolny bieg. Zrezygnujmy z gorących kąpieli, ulgę nam natomiast przyniesie polewanie stóp i łydek zimną wodą z jednoczesnym masażem szorstką myjką. Możemy również masować nogi tuż przed snem, najlepiej masażerem lub ostrą gąbką, co dodatkowo pobudzi krążenie w kończynach.
• Idźmy do flebologa. Dobierze on specjalne pończochy lub rajstopy, które nie pozwolą krwi na powrót w kierunku stóp. Jeśli to nie pomoże, możliwe są zabiegi (operacyjne lub laserowe) przywracające sprawność krążenia.
• Aby zminimalizować opuchnięcia nóg wynikające z menopauzy, musimy ograniczyć ilość soli w diecie, zadbać o odpowiednią podaż wody, ale również ograniczyć tłuszcze zwierzęce i cukier. W aptece możemy również kupić preparaty wspomagające usuwanie z organizmu nadmiaru wody (zwykle są to łagodne środki moczopędne). Chociaż wydaje się je bez recepty, należy jednak zapytać lekarza, czy w naszym wypadku nie ma przeciwwskazań do ich przyjmowania, zwłaszcza jeśli stosujemy HTM.

Obrzęki nóg u kobiet 50+ i 60+

Jakie są najczęstsze przyczyny opuchnięcia nóg po pięćdziesiątce i sześćdziesiątce? W tym okresie obrzęku nóg absolutnie nie wolno bagatelizować, ponieważ może być on objawem przewlekłej niewydolności żylnej, a także niewydolności serca (rzadziej nerek). Serce pełni funkcję pompy tłoczącej krew do całego organizmu. Brak dopływu odpowiedniej jej ilości, a więc i tlenu do narządów staje się sygnałem dla wielu układów hormonalnych, by gromadzić w organizmie wodę, doprowadzając do powstania obrzęków.

Jak sobie poradzić z obrzękami nóg u kobiet 50+ i 60+

Przewlekła niewydolność serca zaczyna się zwykle od duszności – najpierw przy wysiłku, potem w spoczynku. Następnie pojawiają się właśnie obrzęki, uczucie zmęczenia, szybkie lub nieregularne bicie serca, uporczywy kaszel, powiększenie obwodu brzucha, nagły przybór wagi, brak apetytu, nudności oraz trudności w koncentracji. Podejrzenie niewydolności serca lekarz może stwierdzić już podczas badania w gabinecie. Wskazane mogą być badania krwi, EKG, a przede wszystkim echokardiografia. Aby poznać przyczynę potrzebne będzie badanie tętnic wieńcowych.

Żeby w niewydolności serca zmniejszyć obrzęki, trzeba całościowo poprawić działanie serca i zwalczać przyczyny, które uszkadzają ten narząd (np. nadciśnienie czy chorobę wieńcową). W przypadku obrzęków lekarz może zalecić leki moczopędne, czyli diuretyki, które pozwalają pozbyć się nadmiaru płynów. W zaawansowanych przypadkach oprócz modyfikacji diety, zmiany stylu życia, farmakoterapii, potrzebne będzie leczenie zabiegowe, w krańcowym przypadku – przeszczep serca.