Poradnik suplementacyjny – jak leki i suplementy oddziałują na siebie?

Suplementy diety to nie leki, więc ich rolą nie jest ani terapia, ani zapobieganie chorobom. Jednak to nie cukierki. Można je przedawkować, a gdy przyjmujemy na stałe jakieś leki, mogą wpływać na ich działanie. Oto poradnik suplementacyjny, w jaki sposób poszczególne składniki suplementów diety mogą wpływać na zażywane leki: osłabiać ich działanie, wzmacniać lub zmieniać.

Zadaniem suplementu diety jest zmniejszenie ryzyka niedoborów, czy to witaminowo-mineralnych, czy też innych składników odżywczych, w przypadkach, kiedy niemożliwe jest uzupełnienie tych deficytów za pomocą zróżnicowanego jadłospisu. A więc uzasadniona jest na przykład suplementacja witaminy B12 w przypadku wegan lub witaminy D₃ w trakcie jesienno-zimowych miesięcy. Ale liczba substancji stosowanych do produkcji suplementów diety sięga kilkuset. To dużo więcej niż witaminy i składniki mineralne, bo te stanowią zaledwie połowę wszystkich suplementów. W ich skład wchodzą również: aminokwasy, enzymy, prebiotyki i probiotyki, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, składniki roślinne oraz inne substancje, takie jak m.in. likopen, koenzym Q10, tauryna, chitozan, spirulina, izoflawony sojowe, karnityna, luteina, czy glukozamina. Suplementy diety nie muszą zawierać informacji na temat ewentualnych interakcji, w które mogą wchodzić z jednocześnie przyjmowanymi lekami, co nie znaczy, że taki wpływ nie istnieje.

Oto poradnik suplementacyjny dla wszystkich, którzy zażywanie suplementów łączą z terapią lekami.

Wapń

• Obniża wchłanianie, a przez to zmniejsza działanie beta-blokerów – leków stosowanych w chorobie niedokrwiennej serca, w nadciśnieniu i w zaburzeniach rytmu serca.
• Wpływa na metabolizm leków moczopędnych, które obniżają wydalanie tego minerału.
• Zmniejsza wchłanianie, a więc obniża działanie hormonów tarczycy.
• Oddziałuje na metabolizm glikozydów nasercowych (leków, które zwiększają siłę skurczu serca, obniżając częstość), powodując wzrost ich toksyczności.
• Wpływa na metabolizm leków przeciwarytmicznych.

Żelazo

• Obniża wchłanianie niektórych antybiotyków, zmniejszając ich skuteczność.
• Redukuje wchłanianie leków stosowanych w chorobie Parkinsona i w związku z tym zmniejsza ich działanie.
• Zaburza wchłanianie hormonów tarczycy, sprawiając, że ich stosowanie staje się mniej skuteczne.
• Obniża szybkość wchłaniania leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia, a więc zaburza terapię.
• Zmniejsza wchłanianie leków przeciwzapalnych stosowanych w chorobie Leśniowskiego-Crohna i w nieswoistym zapaleniu jelita grubego.

Magnez

• Obniża działanie leków stosowanych w terapii nadciśnienia tętniczego.
• Zmniejsza efekt leczenia niedokrwistości – wpływa na redukcję wchłaniania żelaza stosowanego w leczeniu anemii.
• Powoduje wzrost wydalania leków przeciwbólowych, zmniejszając ich działanie.
• Redukuje wchłanianie leków przeciwzakrzepowych, zmniejszając skuteczność terapii.
• Wpływa na metabolizm leków przeciwbakteryjnych (w tym niektórych antybiotyków), upośledzając ich skuteczność.
• Obniża wchłanianie środków przeciwgrzybiczych, zmniejszając ich skuteczność.
• Zmniejsza działanie leków przeciwlękowych i przeciwpsychotycznych.
• Wzmacnia działanie leków rozszerzających oskrzela, zwiększając wchłanianie tych specyfików. W ten sposób może zwiększać ryzyko działań niepożądanych.
• Zwiększa wchłanianie leków stosowanych w chorobie Parkinsona, wzmacniając ich działanie i zwiększając ryzyko wystąpienia działań niepożądanych (m.in. nudności, wymioty, bóle głowy, rozdrażnienie, bezsenność, drżenie mięśniowe, spadek ciśnienia krwi, zaburzenia pracy serca).

Witamina E

• Może zwiększać działanie leków przeciwzakrzepowych (choć doniesienia naukowe w tej kwestii są sprzeczne), a więc prowadzić do niebezpiecznych powikłań krwotocznych, ponieważ witamina E zmniejsza lepkość krwi.

Witamina B6

• Zmniejsza skuteczność leków stosowanych w leczeniu choroby Parkinsona, a także specyfików przeciwdrgawkowych i uspokajających z grupy barbituranów.

Witamina B3

• Wchodzi w reakcje z lekami przeciwgruźliczymi, zwiększając ich szybkość wchłaniania i co za tym idzie ryzyko działań niepożądanych.

Kozłek lekarski

• Wzmaga działanie leków przeciwdepresyjnych i przeciwlękowych, zwiększając ryzyko działań niepożądanych, takich jak m.in.: zaparcia, osłabienie, nudności, wymioty, przyrost masy ciała, a także przyspieszenie czynności serca.
• Stosowany jednocześnie z lekiem przeciwpsychotycznym halopiredolem może prowadzić do uszkodzenia wątroby poprzez wytwarzanie toksycznych produktów przemiany materii.
• Zażywanie leków przeciwbólowych, beta-blokerów i specyfików miejscowo znieczulających potęguje działanie kozłka lekarskiego.

Błonnik pokarmowy

• Wchodzi w interakcje z lekami działającymi na układ nerwowy. Zmniejsza wchłanianie litu (nawet do 50%) i trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych. Jednocześnie korzystnie wpływa na leczenie lewodopą choroby Parkinsona.
• Obniża działanie doustnych leków przeciwcukrzycowych.
• Wzmacnia działanie farmaceutyków obniżających poziom cholesterolu, co jest pozytywnym efektem.

Aloes

• Nasila działanie glikozydów nasercowych, zwiększając siłę skurczów serca i zmniejszając ich częstość, co może zaburzyć leczenie.
• Zwiększa ryzyko działań niepożądanych podczas stosowania leków przeciwarytmicznych.
• W połączeniu z lekami moczopędnymi może zwiększać ryzyko reakcji alergicznych, niedoborów magnezu, wapnia i potasu.

Miłorząb japoński

• W połączeniu z lekami przeciwzakrzepowymi może wzmacniać ich działanie i prowadzić do spontanicznych krwawień.
• Wzmacnia działanie niektórych leków przeciwdepresyjnych, prowadząc nawet do stanu śpiączki.
• Długotrwałe i jednoczesne przyjmowanie wraz z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (ibuprofen, diklofenak, ketoprofen) nasila drażniące działanie tych farmaceutyków na błonę śluzową żołądka.
• Zmniejsza działanie leków w stosowanych we wrzodowej chorobie żołądka takich jak omeprazol.

Żeń-szeń

• Zwiększa działanie leków przeciwcukrzycowych (insuliny, metforminy oraz pochodnych sulfonylomocznika), nasilając efekt hipoglikemizujący (zmniejszający poziom cukru we krwi).
• Obniża stężenie we krwi leków przeciwzakrzepowych.

Czosnek

• Wzmacnia działanie preparatów przeciwzakrzepowych.
• Zmniejsza skuteczność działania preparatu przeciw wirusom HIV.
• Stosowany razem z paracetamolem zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby.

Flawonoidy i furanokumaryny uzyskane z grejpfrutów

• Oddziałują na blokery kanału wapniowego stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego i innych chorób układu krążenia poprzez hamowanie metabolizmu tych leków w ścianie jelita, co może prowadzić do znacznego obniżenia ciśnienia krwi i bólów głowy.
• Przyjmowane razem z lekami przeciwhistaminowymi zwiększają ryzyko zaburzeń rytmu serca.
• Zwiększają stężenie statyn (leków obniżających poziom cholesterolu) we krwi, co może prowadzić do uszkodzenia mięśni oraz wątroby.
• Zwiększają poziom cyklosporyn (leków stosowanych po przeszczepie narządów), a to może prowadzić do drastycznego wzrostu ciśnienia krwi i napadu drgawek.
• Wydłużają czas osiągnięcia maksymalnego stężenia niektórych antybiotyków we krwi.

Źródła:

1. Jarosz M., Dzieniszewski J.: Uważaj, co jesz, gdy zażywasz leki. Interakcje między żywnością, a suplementami diety a lekami.
2. Bojarowicz H., Dźwigulska P.: Suplementy diety. Część III. Interakcje suplementów diety z lekami.